Hiện nay địa vị pháp lí của người sử dụng đất còn được sử dụng một cách khá phổ biến trong pháp luật về đất đai, tuy nhiên lại có rất ít công trình nghiên cứu một cách toàn diện và đầy đủ về khái niệm này
Khái niệm địa vị pháp lí của người sử dụng đất
Khái niệm địa vị pháp lí người sử dụng đất được đề cấp gián tiếp hoặc được thể hiện ở nhiều phương diện khác nhau như năng lực pháp lí đất đai của người sử dụng đất, năng lực hành vi đất đai của người sử dụng đất, các quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất và khái niệm về người sử dụng đất.
Dựa trên các quan điểm lí luận trên chúng ta có thể tiếp cận khái niệm địa vị pháp lí của người sử dụng đất theo hai phương diện mật thiết với nhau:
- Một là, toàn bộ quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất được nhà nước quy định;
- Hai là, toàn bộ quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất phát sinh trong quá trình sử dụng đất trên cơ sở các quy định về pháp luật hoặc từ những hành vi họ thực hiện mà pháp luật không cấm nhằm bảo vệ quyền lợi của nhà nước và người sử dụng đất.
Địa vị pháp lí của người sử dụng đất xét theo phương diện thứ hai sẽ khắc họa sâu hơn người sử dụng đất và tạo điều kiện để họ phát huy tính chủ động sang tạo,… trong quá trình sử dụng đất.
Do đó, địa vị pháp lí của người sử dụng đất được hiểu như sau:
“Địa vị pháp lí của người sử dụng đất là tổng hợp các quyền, nghĩa vụ trong hoạt động sử dụng đất được nhà nước quy định cho người sử dụng đất và những quyền và nghĩa vụ họ tạo ra trong quá trình sử dụng đất được nhà nước cho phép”.
Có thể bạn quan tâm: Những đảm bảo cho người sử dụng đất
Một số vấn đề lí luận về khái niệm người sử dụng đất
Nghiên cứu khái niệm địa vị pháp lí của người sử dụng đất chúng ta không thể không tìm hiểu khái niệm người sử dụng đất , vì đây là hai khái niệm có mối liên hệ chặt chẽ với nhau.
Có hai tiêu chí xác định người sử dụng đất:
Một là, căn cứ vào cơ sở pháp lí làm phát sinh quyền sử dụng đất. Nghĩa là một tổ chức, hộ gia đình, cá nhân được xác định là người sử dụng đất khi được nhà nước cho phép sử dụng đất thông qua một trong các hình thức sau đây:
- Được nhà nước giao đất: giao đất không thu tiền sử dụng đất; giao đất có thu tiền sử dụng đất;
- Được nhà nước cho thuê đất: cho thuê đất trả tiền thuê đất hàng năm, cho thuê đất trả tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê;
- Được nhà nước cho phép nhận chuyển quyền sử dụng đất: thông qua các giao dịch chuyển đổi, chuyển nhượng,…
- Được nhà nước công nhận quyền sử dụng đất hợp pháp.
Hai là, căn cứ vào thực tế việc sử dụng đất của người sử dụng đất.
Tuy nhiên, nếu dựa vào một trong hai tiêu chí này để xác định thế nào là người sử dụng đất thì sẽ nảy sinh một số vấn đề cần phải giải quyết: họ có được hưởng quyền và nghĩa vụ mà pháp luật quy định cho người sử dụng đất trong thời hạn thuê lại quyền sử dụng đất không? Các hộ gia đình này không được quyền vay vốn và thế chấp quyền sử dụng đất tại các tổ chức tín dụng để đầu tư mở rộng sản xuất,…
Có quan điểm cho rằng: “Chủ thể sử dụng đất là những tổ chức, hộ gia đình, cá nhân được Nhà nước thông qua các cơ quan có thẩm quyền cho phép sử dụng đất”.
Lại có quan điểm khác cho rằng:“Người sử dụng đất là người được Nhà nước giao đất hoặc cho thuê đất, là người trực tiếp thực hiện ý đồ sử dụng đất của Nhà nước nhằm khai thác các thuộc tính có ích của đất phục vụ cho việc phát triển kinh tế. Người sử dụng đất có thể là tổ chức, hộ gia đình hoặc cá nhân”.
Vì vậy, mặc dù có một số quan niệm về người sử dụng đất nhưng nhìn chung các quan niệm này đều thống nhất với nhau ở căn cứ xác định một tổ chức, hộ gia đình, cá nhân là người sử dụng đất. Đó là, họ phải được Nhà nước giao đất hoặc cho thuê đất hay cho phép nhận chuyển quyền sử dụng đất; công nhận quyền sử dụng đất là hợp pháp.
Bạn muốn giao quyền sử dụng đất của mình cho người khác nhưng không biết pháp luật quy định như thế nào? Mời bạn đọc tham khảo ngay tặng cho quyền sử dụng đất
Tuy nhiên, cần phải hiểu khái niệm người sử dụng đất được đề cập ở đây không chỉ là người được Nhà nước giao đất hoặc cho thuê đất để trực tiếp sử dụng mà còn bao gồm cả những người được giao đất, cho thuê đất… Song không trực tiếp khai thác, sử dụng đất mà đóng vai trò là người tổ chức quá trình sử dụng đất, như: bỏ vốn, công nghệ đầu tư vào đất đai, thuê người lao động trực tiếp sử dụng đất…Có hiểu như vậy về người sử dụng đất thì mới phù hợp thực tiễn sử dụng đất trong điều kiện kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay.
