Hiện nay địa vị pháp lí của người sử dụng đất còn được sử dụng một cách khá phổ biến trong pháp luật về đất đai, tuy nhiên lại có rất ít công trình nghiên cứu một cách toàn diện và đầy đủ về khái niệm này
Khái niệm địa vị pháp lí của người sử dụng đất
Khái niệm về địa vị pháp lý của người sử dụng đất có thể được hiểu dưới nhiều khía cạnh khác nhau, như là tập hợp các yếu tố liên quan đến khả năng pháp lý của họ khi tương tác với đất đai. Điều này bao gồm khả năng tác động của họ lên đất đai, quyền và nghĩa vụ mà họ phải tuân theo, cũng như các quyền và nghĩa vụ mà họ có thể tạo ra trong quá trình sử dụng đất. Khái niệm này được hình thành dưới ánh sáng của lý luận pháp lí và có thể được tiếp cận theo hai góc độ chặt chẽ:
-
Đầu tiên, có toàn bộ quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất mà nhà nước quy định. Điều này bao gồm các quyền sử dụng đất và các nghĩa vụ mà họ phải thực hiện theo quy định của pháp luật.
-
Thứ hai, toàn bộ quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất có thể phát sinh trong quá trình sử dụng đất dựa trên các quy định pháp luật hoặc từ những hành động mà họ thực hiện mà không vi phạm quyền của nhà nước và người sử dụng đất khác. Điều này nhấn mạnh sự linh hoạt và sáng tạo của người sử dụng đất trong quá trình tương tác với đất đai.
Với góc nhìn thứ hai, địa vị pháp lý của người sử dụng đất trở nên phức tạp hơn và đặc thù hóa hơn theo từng trường hợp cụ thể. Điều này cung cấp cho họ một sự tự quản lý cao hơn trong quá trình sử dụng đất và khuyến khích họ tham gia tích cực trong việc định hình môi trường đất đai.
Do đó, địa vị pháp lý của người sử dụng đất có thể được mô tả như sau:
“Địa vị pháp lý của người sử dụng đất là sự tổng hợp của các quyền và nghĩa vụ trong quá trình sử dụng đất, bao gồm cả những quyền và nghĩa vụ do nhà nước quy định và những quyền và nghĩa vụ mà họ tạo ra trong quá trình tương tác với đất đai dưới sự cho phép của pháp luật.”
Có thể bạn quan tâm: Những đảm bảo cho người sử dụng đất
Một số vấn đề lí luận về khái niệm người sử dụng đất
Trong quá trình nghiên cứu về khái niệm địa vị pháp lý của người sử dụng đất, chúng ta không thể bỏ qua sự tìm hiểu kỹ về khái niệm người sử dụng đất, vì hai khái niệm này có mối liên hệ mật thiết với nhau. Để xác định ai là người sử dụng đất, ta có hai tiêu chí quan trọng:
Một là căn cứ vào cơ sở pháp lý làm phát sinh quyền sử dụng đất. Điều này đồng nghĩa với việc tổ chức, hộ gia đình hoặc cá nhân chỉ được coi là người sử dụng đất khi họ được chấp thuận bởi nhà nước để sử dụng đất thông qua các hình thức sau:
- Được nhà nước giao đất, bất kể có thu tiền sử dụng đất hay không.
- Được nhà nước cho thuê đất, bất kể trả tiền thuê đất hàng năm hoặc trả một lần cho cả thời gian thuê.
- Được nhà nước cho phép chuyển quyền sử dụng đất thông qua các giao dịch chuyển đổi hoặc chuyển nhượng.
- Được nhà nước công nhận quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật.
Hai là căn cứ vào việc sử dụng đất thực tế của người sử dụng đất. Tuy nhiên, việc dựa vào một trong hai tiêu chí này để xác định người sử dụng đất có thể dẫn đến nhiều vấn đề phức tạp. Ví dụ, liệu họ có quyền hưởng các quyền và nghĩa vụ mà pháp luật quy định cho người sử dụng đất trong thời gian thuê đất hay không? Các hộ gia đình này có được quyền vay vốn và thế chấp quyền sử dụng đất tại các tổ chức tín dụng để đầu tư mở rộng sản xuất hay không?
Có nhiều quan điểm khác nhau về người sử dụng đất. Một quan điểm cho rằng “Chủ thể sử dụng đất là những tổ chức, hộ gia đình, cá nhân được Nhà nước thông qua các cơ quan có thẩm quyền cho phép sử dụng đất.” Trái lại, quan điểm khác định rằng “Người sử dụng đất là người được Nhà nước giao đất hoặc cho thuê đất, là người trực tiếp thực hiện ý đồ sử dụng đất của Nhà nước nhằm khai thác các thuộc tính có ích của đất phục vụ cho việc phát triển kinh tế. Người sử dụng đất có thể là tổ chức, hộ gia đình hoặc cá nhân.”
Bạn muốn giao quyền sử dụng đất của mình cho người khác nhưng không biết pháp luật quy định như thế nào? Mời bạn đọc tham khảo ngay tặng cho quyền sử dụng đất
Nhìn chung, mặc dù có nhiều quan điểm khác nhau về người sử dụng đất, nhưng tất cả đều đồng tình về việc họ phải được Nhà nước giao đất hoặc cho thuê đất, và quyền sử dụng đất của họ phải được công nhận theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, cần hiểu rằng khái niệm người sử dụng đất không chỉ áp dụng cho những người trực tiếp sử dụng đất, mà còn bao gồm cả những người có vai trò trong việc tổ chức quá trình sử dụng đất, như bỏ vốn, công nghệ đầu tư vào đất đai, hoặc thuê người lao động để thực hiện sử dụng đất. Điều này phản ánh tính linh hoạt và sự thích ứng của khái niệm trong bối cảnh kinh tế thị trường hiện nay tại Việt Nam.
