“Người đại diện theo pháp luật” là người có quyền xác lập và thực hiện các giao dịch dân sự vì lợi ích của người được đại diện. Bài viết dưới đây của Luật Thành Công sẽ nói về vai trò, trách nhiệm và điều kiện của người đại diện pháp luật.
NGƯỜI ĐẠI DIỆN PHÁP LUẬT LÀ GÌ?
Người đại diện theo pháp luật là người đại diện do pháp luật quy định hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định mà không phải do các bên thoả thuận (người đại diện theo ủy quyền), bao gồm: Người đại diện theo pháp luật của cá nhân và người đại diện theo pháp luật của pháp nhân.
- Người đại diện theo pháp luật của cá nhân là những người trong các trường hợp sau: cha, mẹ đối với con chưa đủ 18 tuổi; người giám hộ đối với người được giám hộ; người được Tòa án chỉ định đối với người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự,..
- Người đại diện theo pháp luật của pháp nhân là người đứng đầu của pháp nhân theo quy định của điều lệ pháp nhân hoặc quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với pháp nhân; chủ hộ đối với hộ gia đình kinh doanh,..
Xem thêm: 04 Điều kiện cơ bản về đăng ký kinh doanh dịch vụ cầm đồ
THỜI HẠN ĐẠI DIỆN THEO QUY ĐỊNH LUẬT DÂN SỰ
Thời hạn đại diện theo quy định dân sự là khoảng thời gian mà người đó nhân danh và vì lợi ích của người được đại diện, thực hiện xác lập quan hệ giao dịch dân sự. Thời hạn đại diện được xác định theo giấy ủy quyền, theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, theo điều lệ của công ty hoặc theo quy định của pháp luật. Trong trường hợp này, nếu giấy ủy quyền, quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, điều lệ của pháp nhân… có ấn định một thời hạn cụ thể thì thời hạn đại diện sẽ được xác định theo thời hạn đó.
Trường hợp không xác định được thời hạn đại diện như trên, thì thời hạn đại diện được xác định theo khoản 2 Điều 140 Bộ luật Dân sự 2015 như sau:
- Tính đến thời điểm chấm dứt giao dịch dân sự đó nếu nếu quyền đại diện được xác định là giao dịch dân sự cụ thể;
- Thời hạn 1 năm kể từ thời điểm phát sinh quyền đại diện nếu quyền đại diện không được xác định với giao dịch dân sự cụ thể.
TRÁCH NHIỆM NGƯỜI ĐẠI DIỆN THEO PHÁP LUẬT
Trách nhiệm người đại diện theo pháp luật tùy vào từng tình huống và điều kiện sẽ quy định trách nhiệm người đại diện theo pháp luật cụ thể.
Trách nhiệm người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp dược quy định tại khoản 1 Điều 13 Luật Doanh nghiệp 2020:
- Thực hiện các quyền và nghĩa vụ một cách trung thực, cẩn trọng, tốt nhất nhằm bảo đảm lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp;
- Trung thành với lợi ích của doanh nghiệp; không lạm dụng địa vị, chức vụ và sử dụng thông tin, bí quyết, cơ hội kinh doanh tuyệt mật hoặc tài sản khác của doanh nghiệp để tư lợi hay phục vụ lợi ích của tổ chức, cá nhân khác;
- Thông báo kịp thời, đầy đủ, chính xác cho doanh nghiệp về doanh nghiệp mà mình, người có liên quan làm chủ hoặc có cổ phần, phần vốn góp;
- Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp chịu trách nhiệm cá nhân đối với thiệt hại cho doanh nghiệp do vi phạm trách nhiệm quy định khoản 1 Điều 13 Luật Luật Doanh nghiệp 2020.
Tìm hiểu thêm: Thủ tục thành lập công ty dịch vụ việc làm mới nhất 2023
ĐIỀU KIỆN ĐỂ LÀ NGƯỜI ĐẠI DIỆN THEO PHÁP LUẬT
Điều kiện đối với người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp là các cá nhân không thuộc đối tượng bị cấm quản lý và thành lập doanh nghiệp theo quy định tại Khoản 2 Điều 17 Luật Doanh nghiệp năm 2020, đơn cử như:
- Cán bộ, công chức, viên chức thuộc biên chế nhà nước;
- Người chưa thành niên; người bị hạn chế hoặc bị mất năng lực hành vi dân sự; người có khó khăn trong nhận thức và làm chủ hành vi;
- Người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự do phạm tội, người đang bị tạm giam, người đang chấp hành hình phạt tù hoặc đang chấp hành biện pháp xử lý hành chính tại cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ sở giáo dục bắt buộc hoặc đang bị Tòa án cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định,…
NGƯỜI ĐẠI DIỆN THEO PHÁP LUẬT CÔNG TY CỔ PHẦN, CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN
Doanh nghiệp có một hoặc nhiều người đại diện theo pháp luật
Công ty TNHH và công ty cổ phần có thể có một hoặc nhiều người đại diện theo pháp luật cho doanh nghiệp.
Nếu công ty có từ hai người đại diện theo pháp luật trở lên thì Điều lệ công ty phải quy định cụ thể phạm vi quyền, nghĩa vụ của từng người đại diện theo pháp luật. Trường hợp phân chia quyền, nghĩa vụ của từng người đại diện theo pháp luật chưa được rõ ràng thì mỗi người đại diện theo pháp luật của công ty đều là đại diện đủ thẩm quyền của doanh nghiệp trước bên thứ ba. Tất cả người đại diện theo pháp luật phải chịu trách nhiệm liên đới đối với thiệt hại gây ra cho doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về dân sự và quy định khác có liên quan.
Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp luôn phải có ít nhất một người cư trú tại lãnh thổ Việt Nam. Trường hợp khi người đại diện theo pháp luật cư trú tại Việt Nam mà xuất cảnh khỏi Việt Nam phải ủy quyền cho người khác làm người đại diện theo pháp luật bằng văn bản. Người đại diện theo pháp luật trong trường hợp này vẫn phải chịu trách hiệm khi đã ủy quyền cho người khác. Trường hợp hết thời hạn ủy quyền mà người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp chưa trở về Việt Nam mà không có ủy quyền khác thì:
- Người được ủy quyền tiếp tục thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình cho đến khi người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp trở về;
- Người được ủy quyền tiếp tục thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình trong công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, công ty hợp danh cho đến khi người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp trở về hoặc chủ sở hữu công ty, Hội đồng thành viên, Hội đồng quản trị phải thay người khác làm người đại diện theo pháp luật.
Tham khảo thêm: Thủ tục thành lập công ty luật chi tiết đầy đủ các bước
Doanh nghiệp chỉ còn một người đại diện theo pháp luật
Đối với trường hợp doanh nghiệp chỉ còn một người đại diện theo pháp luật mà người này vắng mặt tại Việt Nam quá 30 ngày không ủy quyền cho người khác để thực hiện các quyền và nghĩa vụ của người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp hoặc chết, mất tích hoặc đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, trốn khỏi nơi cứ trú hoặc bị tạm giam, đang chấp hành hình phạt tù, đang chấp hành biện pháp xử phạt hành chính tại cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ sở giáo dục bắt buộc hoặc bị hạn chế, mất năng lực hành vi dân sự, hoặc khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, bị Tòa án cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định thì chủ sở hữu công ty, Hội đồng thành viên, Hội đồng quản trị phải thay người khác làm người đại diện theo pháp luật.
Đối với công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên nếu có thành viên là cá nhân làm người đại diện theo pháp luật của công ty mà chết, mất tích, trốn khỏi nơi cứ trú hoặc đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự do phạm tội hoặc người đang bị tạm giam, đang chấp hành hình phạt tù, đang chấp hành biện pháp xử phạt hành chính tại cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ sở giáo dục bắt buộc hoặc bị hạn chế, mất năng lực hành vi dân sự, hoặc khó khăn trong nhận thức và làm chủ hành vi, bị Tòa án cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định thì thành viên còn lại của công ty đương nhiên làm người đại diện theo pháp luật cho đến khi có quyết định chính thức của Hội đồng thành viên.
GIÁM ĐỐC HOẶC TỔNG GIÁM ĐỐC CÔNG TY
Giám đốc và Tổng giám đốc là những người giữ các vị trí quan trọng trong công ty. Có trách nhiệm quản lý, điều hành các hoạt động kinh doanh hàng ngày của công ty. Vậy Giám đốc, Tổng giám đốc có phải là người đại diện theo pháp luật của công ty hay không?
- Đối với doanh nghiệp tư nhân theo quy định tại Điều 190 Luật Doanh nghiệp 2020 thì chủ doanh nghiệp tư nhân chính là người đại diện theo pháp luật. Chủ doanh nghiệp tư nhân có thể trực tiếp đảm nhiệm hoặc thuê người khác làm Giám đốc hoặc Tổng giám đốc để quản lý, điều hành hoạt động kinh doanh. Trong trường hợp này, chủ doanh nghiệp tư nhân vẫn phải chịu trách nhiệm về mọi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
- Đối với công ty TNHH thì luật quy định công ty phải có ít nhất một người đại diện theo pháp luật là người giữ một trong các chức danh sau đây: Chủ tịch Hội đồng thành viên, Chủ tịch công ty hoặc Giám đốc hoặc Tổng giám đốc. Trường hợp trong Điều lệ công ty không quy định thì Chủ tịch Hội đồng thành viên hoặc Chủ tịch công ty là người đại diện theo pháp luật của công ty.
- Đối với công ty cổ phần: Công ty cổ phần có thể có nhiều người đại diện theo pháp luật. Điều lệ công ty sẽ quy định cụ thể về số lượng, chức danh quản lý và phạm vi quyền, nghĩa vụ của người đại diện theo pháp luật của công ty. Trường hợp công ty cổ phần có từ hai người trở lên làm người đại diện theo pháp luật thì Chủ tịch Hội đồng quản trị và Giám đốc hoặc Tổng giám đốc đương nhiên là người đại diện theo pháp luật của công ty.
- Đối với công ty hợp danh: Người đại diện theo pháp luật của công ty hợp danh là thành viên hợp danh, giữ chức vụ hoặc đồng thời giữ chức vụ Chủ tịch Hội đồng thành viên, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc của công ty.
